Verklaringen van de raad

De raadscommissie die zich bezighoudt met de aanpak van langlopende dossiers heeft het rapport van Necker van Naem beschikbaar gesteld. Het rapport is behandeld in de twee raadsvergaderingen van 1 en 8 september 2021.

Necker van Naem kreeg in het voorjaar opdracht om langlopende dossiers te onderzoeken

Het bureau heeft in opdracht van de Commissie Langlopende Dossiers dossieronderzoek gedaan en gesprekken gevoerd. Het gaat om de volgende drie dossiers:

  • Bar Twinns
  • Pallet- en Timmerfabriek Ten Hove
  • Tomassen Duck-To

Het onderzoek was het gevolg van de politiek-bestuurlijke verkenning

In november 2020 is er een rapport uitgebracht (het NSOB rapport) met daarin een politiek-bestuurlijke verkenning. Naast de motie over de langlopende dossiers heeft de raad vorig jaar ook nog andere moties aangenomen. Eén daarvan gaat om het verbeteren van de rol en positie van de raad, ook wel de motie ‘Zelfreflectie’ genoemd. De andere motie betrof het beter positioneren van de organen van de raad, zoals de klankbordgroep.

Mededeling namens Commissie Langlopende dossiers

Op 11 november 2020 heeft de gemeenteraad de motie ‘Onderzoek langlopende dossiers’ unaniem aangenomen. Hiertoe heeft de gemeenteraad een commissie opgericht. Deze commissie is op woensdagavond 24 maart bij elkaar gekomen om een keuze te maken voor de te onderzoeken dossiers en om een keuze te maken voor het externe bureau dat het onderzoek zal gaan uitvoeren.

De commissie heeft op basis van de burgerpeiling unaniem gekozen voor de volgende dossiers:

  • Bar Twinns
  • Tomassen Duck-To
  • Pallet- en Timmerfabriek Ten Hove

Tijdens de bijeenkomst op 24 maart hebben drie bureaus zich aan de commissie gepresenteerd. De commissie heeft op basis van de deskundigheid en de gevarieerde achtergrond van het team gekozen voor onderzoeksbureau Necker van Naem. Dit bureau zal zo snel mogelijk starten met het onderzoek.

Afgelopen najaar heeft de gemeenteraad gesproken over het onderzoek naar de bestuurskracht van Ermelo. De raad betreurt de ontstane onrust en ontevredenheid over het gemeentebestuur in de samenleving en wil deze situatie graag herstellen. Hierom heeft de raad op 11 november 2020 drie moties unaniem aangenomen: de motie ‘Onderzoek langlopende dossiers’, de motie ‘Zelfreflectie’ en de motie ‘Raad in relatie tot de agendacommissie en klankbordgroep’. Laatstgenoemde wordt meegenomen in de nieuwe organisatieverordening, die op dit moment geschreven wordt.

Langlopende dossiers

De commissie Langlopende dossiers heeft inmiddels een plan van aanpak gemaakt. Aan de hand van enkele dossiers wil de commissie onderzoek doen naar de mate waarin de gemeente zorgvuldig heeft gehandeld richting inwoners en ondernemers op het gebied van communicatie en informatievoorziening. In het voorstel staat een shortlist van vijf dossiers waaruit de commissie, samen met inwoners, twee à drie dossiers wil kiezen.

Omdat de commissie goedkeuring nodig heeft van de gemeenteraad om verder te kunnen gaan, wordt het raadsvoorstel ‘Plan van Aanpak onderzoek langlopende dossiers’ op de Politieke Avond van 3 februari behandeld. Het gaat dan vooral om het te bewandelen proces. Zoals bij elk raadsvoorstel kan de gemeenteraad andere keuzes maken, bijvoorbeeld door de shortlist of het plan van aanpak aan te passen.

Het raadsvoorstel met het plan van aanpak staat op www.ermelo.nl/raadsinformatie bij de agenda van 3 februari.

Zelfreflectie

Ook wil de gemeenteraad aan de slag met het in het rapport genoemde gebrek aan zelfreflectie. Hiervoor is een andere commissie in het leven geroepen. Deze commissie is in januari voor het eerst bij elkaar gekomen. De commissie heeft gesproken over wat het gemeentebestuur tot aan de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 nodig heeft om goed te functioneren. Ook wil de commissie nadenken over wat deze raad en dit college mee kunnen geven aan het nieuwe gemeentebestuur. Dit alles met als doel een bijdrage te leveren aan de onderlinge samenwerking binnen het gemeentebestuur, maar bovenal om de communicatie met de inwoners en belanghebbenden te verbeteren.

Dorine Burmanje is donderdag 26 november door de commissaris van de Koning, John Berends, benoemd tot waarnemend burgemeester van de gemeente Ermelo. Zij vervangt vanaf 30  november 2020 de heer André Baars. 

Dorine Burmanje (66 jaar) is 15 jaar voorzitter geweest van de raad van bestuur van het Kadaster,  daarvoor was zij enkele jaren secretaris-directeur bij het Waterschap Rijn en IJssel. Daarnaast is zij  o.a. actief (geweest) als toezichthouder en als lid van de raad van commissaris bij diverse bedrijven. 

André Baars is op 28 oktober 2020 opgestapt als burgemeester van Ermelo nadat hij voor zichzelf de  conclusie had getrokken niet meer voldoende vertrouwen te genieten om het proces naar  bestuurlijke vernieuwing binnen de gemeente te begeleiden. 

John Berends heeft daarom in goed overleg met een delegatie van de gemeenteraad van Ermelo besloten om een waarnemend burgemeester te benoemen per 30 november 2020. Mevrouw  Burmanje zal in principe waarnemen tot en met de verkiezingen in maart 2022. 

Zowel de gemeente Ermelo als de commissaris van de Koning zien in Dorine Burmanje de kandidaat  die de gemeente op dit moment nodig heeft. De expertise van mevrouw Burmanje ligt op het  bestuurlijk vlak bij (semi) overheidsorganisaties. Als waarnemend burgemeester van Ermelo kan zij  deze expertise inzetten voor het creëren van rust en stabiliteit binnen de gemeente en bij de  uitvoering van de vastgestelde moties in de gemeenteraadsvergadering van Ermelo op 11 november  jl. Deze moties roepen onder meer op tot zelfreflectie van raad en college, het uitvoeren van een  extern onderzoek naar langlopende dossiers en herziening van de organisatieverordening.  

Het benoemen van een waarnemend burgemeester behoort tot de rijkstaken van de commissaris  van de Koning. 

Fractievoorzitters Sarath Hamstra (CDA), Anneke Knoppert (Progressief Ermelo), Folkje Spoelstra (ChristenUnie), Bart van der Knaap (BurgerBelangen Ermelo), Herma van der Weide (VVD) en Frans Snoek (SGP) hebben donderdagmiddag 15 oktober een persconferentie gegeven over de afronding van het externe onderzoek naar de conflicten en onvrede binnen het bestuur van Ermelo.

Begin september hebben wij als fractievoorzitters - in overleg met de commissaris van de Koning - besloten een extern onderzoek te starten naar de conflicten en onvrede binnen het bestuur van Ermelo. Hierover hebben wij een verklaring naar buiten gebracht en beloofd om medio oktober met een terugkoppeling te komen.

Het onderzoek is in de afgelopen weken uitgevoerd door drie verkenners van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB): prof. dr. Paul Frissen, dr. Martin Schulz en Henk den Uijl.

Dinsdag hebben wij een gesprek gehad met de verkenners en de commissaris van de Koning waarbij het rapport aan ons gepresenteerd is. Gezien de korte tijd kunnen wij als fractievoorzitters nog geen inhoudelijke reactie geven op dit rapport. Die komt er nog wel, maar daar willen we de tijd voor nemen zodat we dit zorgvuldig kunnen doen.

Vandaag presenteren we het rapport en gaan we in op de vervolgstappen

De huidige situatie

Afgelopen maanden hebben wij als fractievoorzitters klankbordgesprekken gevoerd met de burgemeester. Wij maakten ons zorgen over het functioneren van de burgemeester, met name over zijn relatie met de wethouders. De burgemeester heeft dan al (op advies van de commissaris van de Koning) een bestuursadviseur ingeschakeld die gesprekken gaat voeren met burgemeester en wethouders. De uitkomsten van deze gesprekken lieten wat betreft de perspectieven van de wethouders een weinig hoopvol beeld zien.

In juli hadden wij een vervolggesprek met drie van de vier wethouders en de gemeentesecretaris. Daarna hebben wij een vervolggesprek met de burgemeester gehad. In dat gesprek hebben wij als fractievoorzitters collectief het vertrouwen in de burgemeester opgezegd. Naar aanleiding hiervan hebben wij opnieuw overleg gehad met de commissaris van de Koning om vervolgstappen te bespreken. In overleg met de commissaris is besloten tot het laten uitvoeren van een onderzoek - een zogenoemde verkenning - naar de conflicten en onvrede binnen het bestuur van Ermelo.

De onderliggende problematiek

De verkenning door de NSOB bestond uit het voeren van gesprekken met betrokkenen: wethouders, burgemeester, commissaris van de Koning, griffier, gemeentesecretaris en wij als fractievoorzitters. Ook werd een dossieronderzoek uitgevoerd. Uit de verkenning blijkt dat in Ermelo een aantal kwesties spelen die de politiek-bestuurlijke situatie bepalen. Dit zijn de volgende kwesties:

  1. botsende stijlen in het college;
  2. ingrijpende politieke veranderingen;
  3. geruchten over de herbenoeming van de burgemeester;
  4. problemen binnen het college werden door de fractievoorzitters behandeld in een klankbordgroep die zich richt op de burgemeester;
  5. het over elkaar praten in plaats van met elkaar praten;
  6. spanningen tussen het gemeentebestuur en burgers in Ermelo.

Conclusie

De verkenners concluderen het volgende:

  1. In politiek-bestuurlijke zin is in Ermelo niets uitzonderlijks aan de hand. De verhoudingen zijn verstoord, met name tussen burgemeester en wethouders, maar dat is in meer gemeenten en wel vaker het geval.
     
  2. De burgemeester geniet nog steeds het vertrouwen van de gemeenteraad, althans van het tegendeel is in formele zin geen sprake. De fractievoorzitters hebben in een vertrouwelijk overleg met de commissaris van de Koning blijk gegeven van het ontbreken van vertrouwen in de burgemeester, maar daaraan is in de gemeenteraad geen politiek gevolg gegeven. Het ontbreken van vertrouwen is vooral gebaseerd op het oordeel van de wethouders die aan de fractievoorzitters hebben laten weten dat zij niet langer in het college willen samenwerken met de burgemeester.
     
  3. Door betrokkenen wordt de burgemeester eenzijdig verantwoordelijk gehouden voor de ontstane problematiek.

De verkenners hebben tijdens het onderzoek een brede, politieke wil aangetroffen bij zowel coalitie- als oppositiepartijen om politiek in Ermelo anders aan te pakken, om vooruit te kijken en samen verder te komen. Nieuwe politiek, waarin niet alleen de meerderheid telt en tegenstanders niet als vijanden worden gezien, is alleen mogelijk als er ook ruimte is voor verzoening in plaats van afrekening. Dit is volgens de verkenners de werkelijke opgave van het gemeentebestuur van Ermelo en hierom raden zij het volgende aan: verzoen met het verleden en met elkaar.

De inwoners van Ermelo verdienen een goed functionerend gemeentebestuur en het is de verantwoordelijkheid van alle betrokkenen – in de gemeenteraad en in het college – om daarvoor te zorgen. Verzoening en zelfreflectie zijn daarom in ieders politieke belang.

De verkenners geven aan dat het uiteindelijk moet gaan om een normalisering van verhoudingen. Daarbij kunnen over die verhoudingen in politieke zin verschillende opvattingen blijven bestaan.

Weg uit de crisis

De verkenners komen met verschillende aanbevelingen. Hieronder opgesomd:

  • een gezamenlijke aanpak ontwikkelen voor de oplossing van de politiek-bestuurlijke crisis;
  • een ervaren politiek-bestuurlijke mediator aan te trekken die het college zal begeleiden in een proces van normalisering van verhoudingen zonder politieke verschillen te ontkennen;
  • het proces nauwlettend te volgen en over de voortgang periodiek te overleggen;
  • De verkenners gaan ervan uit dat de commissaris van de Koning zal toezien op de voortgang van het proces gericht op het realiseren van een werkbare situatie;
  • een onafhankelijk onderzoek te laten uitvoeren naar de bekende grote dossiers die al jaren leiden tot spanningen tussen het gemeentebestuur aan de ene en enkele inwoners aan de andere kant. Dat onderzoek moet de vraag beantwoorden of het gemeentebestuur in deze dossiers in de afgelopen jaren zorgvuldig heeft gehandeld.

Hoe nu verder?

Zoals aan het begin van deze persconferentie al gemeld is, komen wij als fractievoorzitters volgende week met een inhoudelijke reactie. Met de oplevering van dit rapport en de aangekondigde inhoudelijke reactie is ons werk afgerond. Het is dan aan de gemeenteraad om positie te bepalen en hierover met elkaar in debat te gaan. Het rapport wordt besproken tijdens de raadsvergadering van woensdag 28 oktober.

Binnen de gemeente Ermelo is voor de zomervakantie een aantal dingen gebeurd. U heeft kunnen lezen dat de fractievoorzitters hierover onder andere in gesprek zijn gegaan met de Commissaris van de Koning, waarbij besloten is tot een extern onderzoek naar de bestuurskracht van Ermelo. Inmiddels kunnen we u hierover meer vertellen.

De gemeenteraad en de Provincie zijn gezamenlijk opdrachtgever voor dit onderzoek. Het onderzoek wordt bekostigd door de Provincie en wordt uitgevoerd door de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) in de personen van de heren prof. dr. Frissen en dr. Schulz. Zij voeren dit onderzoek uit aan de hand van een vijftal activiteiten:

  1. kennisneming van een door de provincie en gemeente aan te leveren smal dossier van relevante documenten en mediaberichten over de conflicten en onvrede;
  2. gesprekken met fractievoorzitters, burgemeester, wethouders, gemeentesecretaris en ambtelijke top;
  3. gesprekken met Commissaris van de Koning en voor interbestuurlijk toezicht verantwoordelijk bestuurder;
  4. schrijven van een beknopte notitie met analyse en suggesties;
  5. bespreking van notitie met de opdrachtgever.

Het doel van het onderzoek is om een analyse te geven van de conflicten en onvrede en om met een aantal suggesties te komen voor eventueel nader onderzoek en/of hoe dit verder aan te pakken.

Wij wachten het onderzoek af en zullen in het kader van zorgvuldigheid in de tussentijd geen mededelingen doen. Het onderzoek wordt medio oktober opgeleverd en openbaar gemaakt. De fractievoorzitters komen dan met een persconferentie.

De afgelopen weken is er veel gebeurd binnen de gemeente Ermelo. De botsing binnen het bestuur en de uitzending van het BNNVARA-programma Opstandelingen liggen inmiddels achter ons. Ook u heeft vast berichten voorbij zien komen over het bestuur van de gemeente Ermelo, want in de media en op sociale media is hierover veel geschreven.

Uit die berichtgeving blijkt ook dat u zich als burger zorgen maakt. En ook wij als gemeenteraad maken ons zorgen. Al langere tijd, wij spreken over maanden, zijn binnen het bestuur van de gemeente Ermelo gesprekken gaande om de ontstane situatie weer werkbaar te maken, waarbij het doel is te streven naar een toekomstbestendig bestuur.

In de afgelopen week hebben de fractievoorzitters hierover gesproken met de Commissaris van de Koning en het advies gekregen om een extern onderzoek te starten naar de bestuurskracht van Ermelo.

Wij als gemeenteraad streven naar een oplossing voor de toekomst en hierom hebben wij ingestemd met het voorstel van de Commissaris van de Koning. Dit betekent dat er in de komende maanden een zogenoemde verkenner wordt aangesteld om onderzoek te doen naar de bestuurskracht van Ermelo in zijn brede context, met als doel het krijgen van een evenwichtig bestuur voor onze gemeente.

De verwachting is dat de verkenner na het zomerreces met het onderzoek start.

In de media is er de afgelopen dagen veel te doen geweest omtrent de botsing binnen het bestuur van de gemeente Ermelo. Als gemeenteraad maken wij onderdeel uit van dit bestuur en daarom hebben wij er behoefte aan hierop te reageren.

Wij betreuren het zeer dat wethouder Van der Velden gemeend heeft om op deze wijze en met deze woorden naar buiten te moeten treden met zijn verhaal. Het beschadigt personen en betrokken partijen en het leidt af van waar het in Ermelo om zou moeten gaan: een goed en deugdelijk bestuurde gemeente. Met ‘namen noemen’ is niemand gebaat en hiervoor heeft de wethouder inmiddels zijn verontschuldigingen aangeboden.

Hoewel het onderlinge vertrouwen geschaad is, zien wij op dit moment geen reden om de wethouder te vragen terug te treden, noch om een onderzoek te starten naar het handelen van de burgemeester. Samen zullen wij ons de komende tijd inzetten om het verloren gegane vertrouwen te herwinnen.